Inmiddels is het overduidelijk: de productie van dierlijke eiwitten is een zeer milieubelastende wijze van voedselproductie. Bovendien zien steeds meer mensen in dat het ethisch onverantwoord is om dieren te gebruiken als voedselmachines. Hoe is het zover gekomen dat we het elke dag eten?
Promotie landbouwproducten
Wie kent deze reclame niet: ‘Kip, het meest veelzijdige stukje vlees, kip!’ Dit is misschien wel de eerste jingle die bij mij zou opkomen als mensen mij vragen om een bekende reclame-jingle te noemen. En ‘Melk, de witte motor’ klinkt vast ook bekend. En ‘Een ei hoort erbij’?
Dit zijn allemaal grote reclamecampagnes die mede door onze overheid werden betaald. Na de oorlog werden de Europese en Nederlandse landbouw geïntensiveerd. In Nederland werden de ‘productschappen’ opgericht waarin sectoren en de overheid samenwerkten om de Nederlandse landbouw te versterken. Onder de taken van de productschappen viel het promoten van landbouwproducten zoals vlees, zuivel en eieren.
Lees ook: Waarom wel BOB en geen BEP?
Wob-verzoek
Wij wilden weten hoeveel overheidsgeld er naar deze campagnes is gegaan en dienden daarom een wob-verzoek (Wet openbaarheid van bestuur) in bij de ministeries van Landbouw, Natuur en Voedsel en Economische Zaken en Klimaat.
Helaas konden ze maar heel weinig terugvinden. Het gaat immers over campagnes die al in de jaren ’60 van de vorige eeuw werden gestart. Wel stuurde het ministerie van LNV ons informatie op met betrekking tot een campagne om kip te promoten, die van 2007 tot 2009 duurde. Graag deel ik met jullie wat inzichten die uit de Wob-documenten naar voren kwamen:
- De vleesindustrie, het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en de Europese Unie manipuleren mensen om zoveel mogelijk kip te eten. Onze overheid al decennialang en de EU sinds meer dan tien jaar.
- De deels met belastinggeld gefinancierde campagnes hebben de kipconsumptie tussen de jaren tachtig en 2006 ruimschoots verdubbeld.
- Belastinggeld werd/wordt onder andere gebruikt voor tv- en radiocampagnes, een receptenwebsite, lespakketten gericht op scholieren en persbijeenkomsten.
- Toen vanwege de vogelgriep de kippenvlees-verkopen daalden, werd van 2007 tot 2009 een campagne geïnitieerd om deze weer omhoog te brengen. De EU stelde voor deze campagne drie miljoen euro beschikbaar.
- Het doel was om ‘de consument te voorzien van objectieve en volledige informatie’. Uit het projectplan van het Productschap: “De laatste jaren laten een duidelijke trend zien richting dierenwelzijnsbesef. Vaak blijkt de consument echter onvolledig geïnformeerd te zijn, waardoor keuzes adhoc gemaakt worden.” Uit het beoordelingsrapport van het ministerie van LNV: “Het is daarom van belang een flinke impuls te geven aan objectieve en volledige informatie zodat de consument goede keuzes kan maken.”
- Hetzelfde rapport laat echter zien dat de focus in de daadwerkelijke campagne volledig verschoof naar het benadrukken van hoe ‘lekker en veelzijdig’ kippenvlees was: “De consumenten en inkopers moeten worden overtuigd van de veelzijdigheid in het gebruik van kip, de goede smaak en het lage vetgehalte.” Dit gebeurde op aanraden van het reclamebureau, dat adviseerde om ver weg te blijven van de onderwerpen waar de consument zich zorgen om maakt. Bewustwording van de consument over milieu en dierenwelzijn werd door het reclamebureau een ‘bedreiging’ genoemd. Gerelateerde uitspraken die waarschijnlijk over de Partij voor de Dieren gingen, zijn overigens geheel uit de documenten gewist door het ministerie van LNV.
- De goedkeuringscommissie van LNV vond de strategie van het reclamebureau destijds ‘goed gekozen’. Met name de ‘Kip. Kiplekker.’-lespakketten gericht op scholieren vond zij ‘erg aansprekend’ met het oog op de toekomst. De website met de lespakketten, kipkiplekker.nl, is tot op heden in gebruik.
- Behalve het misbruiken van miljoenen euro’s aan belastinggeld voor een reclamecampagne die bewust wegbleef van de onderwerpen waar het geld voor bedoeld was, loog de vleesindustrie ook over gezondheidsrisico’s. De kippenvleesindustrie wist dat een deel van het vlees salmonella en campylobacter bevatte, maar deed evengoed de uitspraak “Onze kip is 100% oké.” Deze uitspraak werd door de Reclame Code Commissie als misleidend beoordeeld.
- Daarna is de EU doorgegaan met het financieren van vleescampagnes om de verkopen hoog te houden, dit gebeurt tot op de dag van vandaag. De EU budgetteert voor 2020 200 miljoen euro voor de promotie van landbouwproducten, waaronder vlees en dierlijke producten.
Een inzicht dat mijns inziens de belangrijkste les is uit dit Wob-verzoek is een statement uit 2006 van het reclamebureau dat de kip-campagne van 2007-2009 uitvoerde:
“Het is duidelijk dat [door de vleesindustrie] niet achterover geleund kan worden; de bedreigingen zijn groot. Veel consumenten zijn nu nog niet sterk bezig met kwaliteit, diervriendelijkheid en ziekten, voor een groot deel omdat ze erop vertrouwen dat de overheid daarop toeziet en dat goed voor ze regelt. Een versterkte lobby zou dat beeld wel eens kunnen verzwakken. Voor zover de tegenpartij hiervoor steekhoudende argumenten heeft, kan reclame hiertegen niets doen.”
Dit was in 2006. Er is inmiddels veel bekend over de steekhoudende argumenten tegen het gebruik van dieren als voedsel: het is slecht voor dier, milieu en mens. Ook wordt steeds duidelijker dat de overheid nalaat te handhaven bij ernstige misstanden in de veesector. Steeds meer mensen worden zich hier bewust van en de helft van de Nederlanders wil dan ook minderen met vlees.
Laat de EU dan ook stoppen met (door ons belastinggeld gefinancierde!) reclames voor dierlijke producten. Stem vandaag tegen de vleescampagnes van de EU, stem op Partij voor de Dieren.
