Soms denken mensen dat veganisme niet het meest duurzaam of gezond is. Dat is niet verwonderlijk. Er wordt namelijk op selectieve wijze informatie over verschaft vanuit het Voedingscentrum.
In oktober 2020 mailde ik het Voedingscentrum of ze haar informatie over de gezondheid van een vegan eetpatroon wilde nuanceren.
Het Voedingscentrum heeft uiteindelijk een aanvulling gedaan die het beeld alleen maar nóg verder vertroebelt. Daarom voel ik mij genoodzaakt om onze mailwisseling online te zetten. Zo kan iedereen zelf beoordelen hoe ‘integer’ het Voedingscentrum veganisme benadert.
Mail Armanda aan Voedingscentrum 15 oktober 2020:
Kunt u aangeven wat de wetenschappelijke basis is van de suggestie die u doet met onderstaande uitspraak op deze pagina van uw website? In de Achtergronddocumenten bij de Richtlijnen Goede Voeding 2015 van de Gezondheidsraad heb ik namelijk niet kunnen ontdekken dat de gezondheidsvoordelen van zuivel en vis ook bestaan ten opzichte van volledig plantaardige eetpatronen.
“In een veganistisch voedingspatroon ontbreken voedingsmiddelen die een gunstig effect hebben op de gezondheid. Het gaat bijvoorbeeld om vis (verlaagt het risico op fatale hartziekten) en melk- en melkproducten (zuivel hangt samen met een lager risico op diabetes (yoghurt) en darmkanker).”
Graag hoor ik van u wat precies de wetenschappelijke basis is voor de suggestie dat die gezondheidsvoordelen ook bestaan ten opzichte van geheel plantaardige eetpatronen. Hartelijk dank!
Mail Armanda aan Voedingscentrum 11 november 2020:
Was dit bericht goed aangekomen en kunt u dit nog voor mij beantwoorden? Dank.
Antwoord Voedingscentrum 12 november 2020:
Excuus voor de wat vertraagde reactie. Hieronder het antwoord.
De vraag richt zich in eerste instantie op de gezondheidseffecten van de voedingsmiddelen zuivel en vis. Deze worden beschreven in de Richtlijnen Goede Voeding van de Gezondheidsraad (2015) en bijbehorende achtergronddocumenten.
- ‘De commissie concludeert dat het aannemelijk is dat de consumptie van zuivel samenhangt met een lager risico op darmkanker en de consumptie van yoghurt met een lager risico op diabetes’ (pagina 31).
- ‘De commissie concludeert dat het overtuigend is aangetoond dat het eten van vis het risico op fatale coronaire hartziekten verlaagt’ (pagina 44).
https://www.gezondheidsraad.nl/documenten/adviezen/2015/11/04/richtlijnen-goede-voeding-2015
Voor wat betreft het tweede deel van de vraag, namelijk of de gezondheidsvoordelen van zuivel en vis ook bestaan ten opzichte van een volledig plantaardig voedingspatroon: dat is op deze manier niet onderzocht. Eten volgens een vegetarisch voedingspatroon verlaagt de bloeddruk en verkleint het risico op hart- en vaatziekten (GR, RGV 2015). In veel onderzoeken worden in de analyses echter uiteenlopende vegetarische patronen samengenomen, zoals lacto-ovo vegetarisch, veganistisch, pesco-vegetarisch en soms flexitarisch, zodat geen uitspraak kan worden gedaan over één specifieke vorm van een vegetarisch voedingspatroon. Dezelfde gunstige gezondheidseffecten worden ook gevonden bij andere aanbevolen (gezonde) voedingspatronen, zoals Mediterraan en Scandinavisch (waarin zowel vis als zuivel wordt geconsumeerd). Of een veganistisch voedingspatroon gezonder is dan een omnivoor of vegetarisch voedingspatroon is hierbij niet onderzocht.
https://www.gezondheidsraad.nl/documenten/adviezen/2015/11/04/voedingspatronen-achtergronddocument-bij-richtlijnen-goede-voeding-2015
Er is onvoldoende bewijs om een veganistisch voedingspatroon aan te bevelen in het kader van preventie van ziekten. Zie bijvoorbeeld een review van de Federal commission for Nutrition (2018):
The current scientific evidence is too low to conclude that vegan diets are generally healthy diets, in particular concerning their long-term impact on the risk of several diseases and all-cause mortality. These diets can therefore not be recommended, in a disease prevention optic. When people choose a vegan diet, their motivations are in general very strong, however these are not necessarily health-based convictions. Therefore, for such persons, evidence-based information and advice on well-planned vegan diets is necessary, as well as recommendations for follow-ups by health professionals.
https://www.blv.admin.ch/blv/en/home/das-blv/organisation/kommissionen/eek/vor-und-nachteile-vegane-ernaehrung.html
In zijn algemeenheid kunnen we stellen dat er naar een veganistisch eetpatroon weinig onderzoek is gedaan:
- Er is weinig onderzoek beschikbaar naar de (langetermijn) gezondheidseffecten van veganistisch eten in het algemeen en onder risicogroepen, zoals kinderen, zwangere vrouwen of kwetsbare ouderen.
- Er is internationaal geen consensus over of veganistische voeding in de behoefte van (jonge) kinderen voorziet.
- Meer onderzoek is nodig om uit te sluiten of de behoefte aan (bepaalde) voedingstoffen hoger of lager is bij een voedingspatroon met weinig of geen dierlijke producten.
Als iemand veganistisch wil eten, is het belangrijk om te letten volwaardige vervangers om tekorten te voorkomen. Een diëtist kan hierbij helpen.
Mail Armanda aan Voedingscentrum 24 november 2020:
Duidelijk, dankjewel. Er is dus geen wetenschappelijk bewijs dat/het is niet onderzocht of die gezondheidsvoordelen van zuivel en vis ook gelden wanneer je geen dierlijke producten eet.
Ik zou jullie in het kader van integriteit willen vragen om ofwel deze zin van de pagina te halen, ofwel iets in de trant van de onderstreepte nuances erbij te zetten (dit heb ik er puur voor het idee bij gezet om met je mee te denken en het wat makkelijker voor je te maken):
In een veganistisch voedingspatroon ontbreken voedingsmiddelen die bij vleeseters een gunstig effect hebben op de gezondheid. Het gaat bijvoorbeeld om vis (verlaagt het risico op fatale hartziekten) en melk- en melkproducten (zuivel hangt samen met een lager risico op diabetes (yoghurt) en darmkanker). Het is echter niet bekend of deze gunstige effecten van vis en zuivel ook gelden voor veganisten. Veganisten ondervinden over het algemeen namelijk al gunstige effecten op de gezondheid, zoals een lager risico op hart-en vaatziekten en diabetes type 2.
In de alinea ervoor schrijven jullie immers ook: “Of een vegetarisch voedingspatroon gunstiger is voor je gezondheid dan een voedingspatroon met meer plantaardige en minder dierlijke voedingsmiddelen, is niet onderzocht.”
Het is wel zo integer om de nuance dat het niet onderzocht is ook in de volgende alinea erbij te zetten (zie onderstreepte suggestie).
Over de review die je me stuurde: naast dat dit niets bewijst, zitten in deze commissie mensen uit de voedselindustrie. Zou je de ADA niet kwalificeren als een betrouwbaardere bron? Je kent hun position statement tov vegetarisme en veganisme ongetwijfeld: “Well-planned vegetarian diets are appropriate for individuals during all stages of the life cycle, including pregnancy, lactation, infancy, childhood, and adolescence, and for athletes.”
Mail Armanda aan Voedingscentrum 08 december 2020:
Hier zou ik nog aan toe willen voegen dat elders op jullie website duidelijk wordt dat wat geldt voor vleeseters, niet perse geldt voor vegetariërs. De eerstgenoemde groep wordt namelijk geadviseerd om de eiconsumptie te beperken tot 2-3 per week, de tweede 3-4 per week.
Waarom dan wel de zuivel- en vis richtlijn op veganisten toepassen? Nota bene terwijl hier geen wetenschappelijke onderbouwing voor is?
Ik hoop dat je de nuancering wilt maken of de zin weghaalt om zo een integere, betrouwbare informatievoorziening vanuit het Voedingscentrum te waarborgen.
Antwoord Voedingscentrum 08 december 2020:
In onze mail van 12 november hebben we de wetenschappelijke basis uitgelegd waar onze webteksten op gebaseerd zijn.
Zoals ook aangegeven is er onvoldoende wetenschappelijk bewijs om een veganistisch voedingspatroon aan te bevelen in het kader van preventie van ziekten. Als Voedingscentrum geven we adviezen op basis van goede onderzoeken en wetenschappelijke consensus hierover.
Over de gezondheidseffecten van een veganistisch voedingspatroon is eerst meer onderzoek nodig, waarna al het beschikbare relevante onderzoek op systematische wijze moet worden bekeken, zodat er een afgewogen conclusie kan worden getrokken door bijvoorbeeld een organisatie als de Gezondheidsraad. Pas dan kunnen wetenschappelijke bevindingen een weg vinden in onze adviezen. Je kunt hier meer lezen over onze werkwijze: https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/over-ons/hoe-werkt-het-voedingscentrum-precies/het-vertalen-van-wetenschappelijk-voedingsonderzoek-naar-gegeven-adviezen.aspx
Het door jou aangehaalde position paper van de American Dietetic Association kennen we zeker. Maar ook hiervoor geldt: op dit gebied is internationaal geen consensus. De American Academy of Pediatrics en Academy of Nutrition and Dietetics vinden een veganistisch voedingspatroon geschikt voor zuigelingen, kinderen en adolescenten indien het voedingspatroon goed is uitgewerkt, in alle voedingsstoffen en voldoende energie voorziet en onder goede begeleiding wordt gevolgd. In o.a. Duitsland en Zwitserland zijn ze voorzichtiger en wordt veganisme afgeraden voor kinderen in de groei vanwege een hoger risico op tekorten.
Het is een onderzoeksveld dat wij zeker blijven volgen en onze adviezen, indien nodig, aan zullen passen wanneer hier na een kwalitatieve en kwantitatieve analyse meer consensus over is.
Dit neemt niet weg dat ook wij het vanuit gezondheids- en duurzaamheidsoogpunt belangrijk vinden dat Nederlanders meer plantaardig gaan eten, waarbij we streven naar een goede balans tussen dierlijke en plantaardige eiwitten volgens de aanbevelingen van de Gezondheidsraad. We stimuleren mensen hiertoe en geven concrete handvatten middels onze weekmenu’s, Eetwissels, website, apps, tools en andere materialen.
We hopen je hiermee voldoende te hebben geïnformeerd.
Mail Armanda aan Voedingscentrum 08 december 2020:
Je trekt het weer breder, maar het gaat nu om de gezondheidsvoordelen van zuivel en vis.
Is het echt teveel gevraagd om die nuance erbij te zetten die erboven wel staat?
Antwoord Voedingscentrum 17 december 2020:
We hebben nu in de tekst aangegeven dat:
Ook zijn de gezondheidseffecten van een veganistisch voedingspatroon ten opzichte van een voedingspatroon met meer plantaardige en minder dierlijke voedingsmiddelen niet onderzocht. In een veganistisch voedingspatroon ontbreken voedingsmiddelen die een gunstig effect hebben op de gezondheid. Het gaat bijvoorbeeld om vis (verlaagt het risico op fatale hartziekten) en melk- en melkproducten (zuivel hangt samen met een lager risico op diabetes (yoghurt) en darmkanker). Vitamine B12 komt alleen voor in dierlijke producten. Daarom krijgen veganisten het advies een vitamine B12-supplement te gebruiken, of producten verrijkt met vitamine B12.
We zullen onze web redactie vragen om deze aanpassing door te voeren, dan staat het binnenkort online op:
Is vegetarisch of veganistisch eten gezonder en beter voor het milieu?
We hopen je vraag hiermee voldoende te hebben beantwoord.
Mail Armanda aan Voedingscentrum 17 december 2020:
Dank voor het bericht. Maar ik heb sterk het gevoel dat jullie mijn mails niet goed lezen…
Het gaat om deze zin waar dus ook géén wetenschappelijke basis voor is. De zin die jullie erin hebben gezet zou verbonden moeten worden met deze zin:
“In een veganistisch voedingspatroon ontbreken voedingsmiddelen die een gunstig effect hebben op de gezondheid. Het gaat bijvoorbeeld om vis (verlaagt het risico op fatale hartziekten) en melk- en melkproducten (zuivel hangt samen met een lager risico op diabetes (yoghurt) en darmkanker).”
Bijvoorbeeld door deze zin toe te voegen:
“Het is echter niet bekend of deze gunstige effecten van vis en zuivel ook gelden voor veganisten.”
Mail Armanda aan Voedingscentrum 17 december 2020:
Zie nogmaals mijn mail van dinsdag 24 november 2020 16:07 aan ……. waarin ik het volgende als toevoeging voorstelde:
“Het is echter niet bekend of deze gunstige effecten van vis en zuivel ook gelden voor veganisten. Veganisten ondervinden over het algemeen namelijk al gunstige effecten op de gezondheid, zoals een lager risico op hart-en vaatziekten en diabetes type 2.”
Hier passen lagere BMI, gezonder cholesterol gehalte, lagere bloeddruk (en meer) ook nog in, maar het zal wel teveel gevraagd zijn om hierover te berichten.
Ik vind het vrij bizar dat jullie er nu totaal iets anders van maken en er dan vanuit gaan dat hiermee mijn vraag beantwoord is. Is dat werkelijk serieus bedoeld?
Antwoord Voedingscentrum 21 december 2020:
Dank voor je e-mails.
We hebben ze ontvangen en gelezen.
Graag verwijs ik je naar onze eerdere reactie.