Een tijdje terug vroeg ik documenten op over de decennia durende vleespropaganda die voor de helft door de Nederlandse overheid werd gefinancierd (denk aan ‘Kip, het meest veelzijdige stukje vlees. Kip!’). Hierin las ik dat een in 2006 ingehuurd reclamebureau zorgen uitte over de toenemende bewustwording van de consument:
“Veel consumenten zijn nu nog niet sterk bezig met kwaliteit, diervriendelijkheid en ziekten, voor een groot deel omdat ze erop vertrouwen dat de overheid daarop toeziet en dat goed voor ze regelt. Een versterkte lobby zou dat beeld wel eens kunnen verzwakken. Voor zover de tegenpartij hiervoor steekhoudende argumenten heeft, kan reclame hiertegen niets doen, zonder ongeloofwaardig te worden.”
Vee-industrie
Die steekhoudende argumenten zijn omvangrijk en ze vinden steeds beter hun weg naar de consument. Het immense landbouwareaal dat nodig is voor veevoer is nu voorgoed in opspraak gekomen door het nieuwste klimaatrapport van de Verenigde Naties. De VN’s Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) durft het bijna niet te zeggen, maar het is toch echt zo: we moeten met z’n allen (veel) plantaardig(er) gaan eten. Het is begrijpelijk dat de onderzoekers voorzichtig zijn met deze boodschap, want de vee-industrie is geen gezellig theekransje. Deze industrie die in Nederland alleen al meer dan 600 miljoen dieren per jaar de slachthuizen injaagt, verwijt het wetenschappers als ze stoppen met dierlijke producten. Ik vraag me af of de tabakslobby in de jaren ‘70 longartsen die stopten met roken ook zo benaderde: ‘Luister niet naar hen want zij zijn niet-rokers!
De grootste impact
Hoofdstuk vijf van het IPCC-rapport over landgebruik is duidelijk: een vegan eetpatroon is het meest duurzame eetpatroon. In het vegan scenario wordt de gehele wereldbevolking in 2050 van voldoende voedsel voorzien met gebruik van mínder landbouwgrond dan we nu nodig hebben (IPCC rapport over landgebruik, blz. 76). Daardoor kunnen enorme stukken land herbebost worden en worden minder landbouwgerelateerde broeikasgassen uitgestoten. Het IPCC-rapport concludeert dat bij een vergelijking van diverse voedselproducten vlees consistent naar voren komt als het meest schadelijk voor het milieu, vanwege broeikasgassen en landgebruik (blz 5-65). Plantaardig voedsel komt consistent naar voren als duurzamer dan vlees, zuivel, ei en vis. Uit het IPCC rapport blijkt dat er aanzienlijke voedselverliezen ontstaan wanneer we kiezen voor dierlijke producten in plaats van plantaardige producten met dezelfde voedingswaarde (blz. 81).
Ook wordt benoemd dat een overstap naar plantaardig gezondheidsvoordelen oplevert. Dit concludeerde de wereldwijd grootste vereniging van diëtisten overigens al in 2009.
Bovendien stopt bij een plantaardig eetpatroon het geweld tegen miljarden kippen, vissen, varkens, koeien en andere dieren.
Wageningen Universiteit
En toch heeft de Wageningen Universiteit (WUR) een narratief bedacht dat de veehouderij bestaansrecht geeft: de kringlooplandbouw. Hoe ze ermee wegkomen is onduidelijk, maar naast usual suspect de Telegraaf, lenen zelfs kranten de Volkskrant en de Correspondent zich als podium voor de misleiding van enkele gewiekste onderzoekers aan de WUR. Deze onderzoekers verkopen het verhaal dat er méér landbouwgrond nodig is als we het dier uit de voedselketens halen. Maar deze onderzoekers tellen het grasland waar koeien op grazen niet mee als landbouwgrond. En ze nemen de uitstoot van broeikasgassen door vee en landbouwgrond (denk aan veenweidegebied waar CO2 uit vrijkomt) niet mee in hun kringlooplandbouw-theorie. Gezien het opwarmende klimaat is het best wel ernstig dat dit narratief kritiekloos wordt overgenomen.
Gelukkig duurt eerlijk het langst. Het is een kwestie van tijd voordat iedereen begrijpt dat de PR-praatjes van de vee-industrie niet op kunnen tegen de steekhoudende argumenten die pleiten voor een diervrije voedselvoorziening.
