Melkvee.nl denkt dat koeien magische melkmachines zijn

De nieuwssite Melkvee.nl publiceerde onlangs een artikel waarin ze schrijven dat sojamelk slecht is voor het milieu en koemelk juist goed.

In het artikel staan een aantal punten die niet kloppen. In dit blog zetten we ze op een rijtje en vertellen we (op wetenschappelijke basis) hoe het echt zit! 

Voor de mensen die dit blog ’too long too read vinden’: sojamelk is beter voor het milieu dan koemelk. De soja voor sojamelk komt vooral uit Europa en Canada, maar zelfs als het uit Brazilië komt, kan de Amazone deels herstellen als we wereldwijd overstappen op soja. Voor de landbouwgrond die nodig is om 1 liter koemelk te maken kan je namelijk gemiddeld 13 liter sojamelk produceren! Dat komt doordat koeien op een dag tientallen kilo’s voer moeten eten.

Sojamelk is duurzamer

1. ‘Sojamelk schadelijker voor ecosysteem dan koemelk’

Dit statement -de titel van het artikel- is tegengesteld aan de waarheid. Soja is juist een van de duurzaamste eiwitbronnen. Van alle (meest gegeten) eiwitbronnen is voor tofu het minste land en zoetwater nodig, blijkt uit de grootste studie ooit naar de milieu-impact van voedselproducten.

Zoals te zien in onderstaande grafiek uit deze studie van Oxford University, is ook sojamelk veel duurzamer dan koemelk. 

Veesector veroorzaakt kap regenwoud

2. Sojamelk heeft onder consumenten een heel groen en duurzaam imago, maar nieuw Brits onderzoek wijst uit dat de sojateelt wel eens veel schadelijker voor het ecosysteem kan zijn dan de productie van zuivel. Zeker wanneer er voor de sojaproductie grote stukken regenwoud moeten worden gekapt.

Wederom is het tegenovergestelde hiervan waar. Juist de veesector verwijdert grote stukken regenwoud, omdat er zoveel (soja)veevoer voor nodig is. De feiten:

• Het WNF concludeert dat 93% van de gebruikte soja in de EU voor veevoer is.
• Greenpeace wijst de veehouderij aan als verantwoordelijke voor 80% van de ontbossing van de Amazone. 
• De Wereldvoedselorganisatie stelt dat wereldwijd zo’n 80% van de landbouwgrond in gebruik is voor veevoer.
• Volgens Oxford University zouden we driekwart minder landbouwgrond nodig hebben als we plantaardig zouden eten.

De Amazone kan zodoende voor een groot deel herstellen als iedereen overstapt van dierlijke producten naar sojaproducten of andere plantaardige eiwitbronnen. 

De auteurs zijn niet onafhankelijk

3. Het onderzoek is verricht door de Universiteit van Nottingham en de Sustainable Food Trust. Richard Young is directeur beleid van de Trust en auteur van het rapport. 

Het ‘onderzoek’ is gewoonweg een artikel, geschreven door twee mensen die een financieel belang hebben bij de veesector. Melkvee.nl zegt het er niet bij, maar Richard Young is veehouder. De andere auteur is Mike Wilkinson. Wilkinson werkt part-time als professor aan de Nottingham University en is consultant voor de veesector. De auteurs zijn niet bepaald onafhankelijk en objectief dus.

Agressieve campagnes

4. Hij stelt dat er binnen de veganistische beweging groepen zijn die zeer agressief campagne voeren tegen de melkveehouderij.

Agressief campagne voeren is juist iets wat de veesector tientallen jaren heeft gedaan. Ook nog eens met belastinggeld van ons allemaal. Nederlandse scholen krijgen zelfs subsidie om schoolmelk uit te delen aan kinderen. De veesector is ons dus nog net niet aan het dwangvoeren, nota bene met behulp van ons eigen belastinggeld (blijf eens van m’n geld af veesector!).

En dat terwijl deze industrie slecht is voor het klimaat, de natuur en de dieren. Kortom: wie is hier nou agressief? 

Wetenschappelijke inzichten

5. „Maar het probleem is dat de veranderingen die zij voorstaan, slechts gedeeltelijk zijn gebaseerd op wetenschappelijke inzichten, en bovendien de zaken eerder verergeren dan verbeteren.” 

Frappant. Want dat een plantaardig eetpatroon de zaken zou verergeren is tegengesteld aan de wetenschappelijke consensus. Het IPCC, het klimaatpanel van de VN, kwam een jaar geleden met een speciaal rapport over klimaatverandering en land. Dit rapport is samengesteld door 107 wetenschappers, met bijdragen van 200 wetenschappers en nagekeken door meer dan 600 wetenschappers. Het rapport is samengesteld op basis van al het beschikbare onderzoek over landgebruik en landbouw.

In hoofdstuk 5 van dit rapport schrijft het IPCC: “[…] under the most extreme scenario, where no animal products are consumed at all, adequate food production in 2050 could be achieved on less land than is currently used, allowing considerable forest regeneration […]”

Dit is de wetenschappelijke consensus. Niets wat de veelobby zegt verandert daar iets aan. 

Rundvee kunnen we missen als kiespijn

6. Rundvee speelt juist een zeer belangrijke rol in het voedselsysteem, betoogt Young. “Op basis van ons onderzoek zien we dat grazend vee absoluut onmisbaar is voor een duurzame voedselproductie. De teelt van gras en de inzet van herkauwers zijn echt de enige manier om slechte, uitgeputte grond te herstellen, en tegelijkertijd nog steeds goed voedsel te produceren voor mensen.”

Nogmaals: juist met een plantaardig eetpatroon kunnen we in 2050 de wereldbevolking adequaat voeden. Met mínder landbouwgrond dan we nu gebruiken! Als we willen dat uitgeputte grond herstelt, dan kunnen we dus beter de overstap maken van dierlijke naar plantaardige voeding.

Als we mondiaal geen veevoer meer nodig hebben kan een grondgebied ter grootte van Afrika weer natuur worden. Met andere woorden: koeien kunnen we missen als kiespijn.

Koeien zijn geen magische melkmachines

7. De onderzoekers hebben uitgerekend dat een koe 85 liter melk kan geven voor elke kilogram soja die ze krijgt in de vorm van veevoer. Daarentegen kun je uit 1 kilo sojabonen maar 4,25 tot 7,50 liter sojamelk halen. 

Het is nogal flauw dat ze het er niet bij zeggen, maar het is dus niet alsof koeien magische machines zijn waar je 1 kilo soja in gooit en vervolgens 85 liter melk terugkrijgt. Een Nederlandse koe eet 55 kilo ruwvoer (gras en maïs) per dag en 5 kilo krachtvoer, waaronder soja. De koe produceert 25 tot 30 liter melk per dag.

In de studie die ik onder punt 1 al noemde hebben onderzoekers gekeken naar data van 38.700 boerderijen uit 119 landen, met betrekking tot 40 voedselproducten, welke 90% van de mondiale eiwit- en calorieconsumptie vertegenwoordigen. Uit de gegevens van 1800 melkveehouderijen en 354 sojaboeren blijkt dat sojamelk vele malen efficiënter is dan koemelk:

• Gemiddeld genomen kan je met de landbouwgrond die nodig is voor 1 liter koemelk, bijna 13 liter (!) sojamelk produceren.
• Sojamelk is zelfs vier keer efficiënter dan de meest efficiënte koeien ter wereld (10% van de mondiale melkveestapel). Met de landbouwgrond die nodig is voor 1 liter ‘superefficiënte’ koemelk, kan je bijna 4 liter (!) sojamelk produceren.

Wordt de import van soja hoger?

Wat Young en Wilkinson willen zeggen is: ‘als alle Engelse mensen overstappen op sojamelk, moeten we meer soja importeren’ (want soja verbouwen ze nauwelijks in het VK, maar gras en maïs wel). Young en Wilkinson komen tot deze conclusie door de in Engeland geproduceerde zuivel te delen door de voor melkkoeien geïmporteerde soja. Hierbij negeren ze dus verder dat de koeien ook gras, maïs en ander krachtvoer eten om tot die 85 liter koemelk te komen.

Het VK importeert de meeste soja echter voor vleeskippen. Hoe hoog de soja-import wordt, hangt er zodoende vanaf hoe mensen naast de koemelk, het kippenvlees (en eieren en varkensvlees) gaan vervangen. Koemelk kan je ook vervangen met havermelk, of ander calciumrijk voedsel zoals noten, zaden en donkergroene bladgroenten. Kip kan je vervangen met vleesvervangers (van soja, erwten of granen) of eiwitbronnen zoals noten en peulvruchten.

Is import van soja een probleem?

Maar oké, laten we aannemen dat als alle Engelse mensen van koemelk overstappen naar sojamelk, het VK meer soja moet importeren omdat ze zelf in het VK nog niet voldoende soja verbouwen. Dan zal de soja-import uit Europa en Canada waarschijnlijk vooral toenemen. Alpro haalt haar sojabonen bijvoorbeeld uitsluitend uit Europa en Canada. Alpro is ondertussen ook bezig om de Nederlandse sojaproductie op te schalen.

Al met al betekent deze overstap: met mínder input méér voedsel produceren, of die input nou uit het VK komt of elders. Met import en export is op zich weinig mis, het echte probleem zit ‘m in de immense input die nodig is voor dierlijke producten. Overigens verbranden Braziliaanse rundveehouders ook grote stukken Amazone om ruimte te maken voor weiland. Recent trok Amnesty International aan de bel hierover. Niet alleen sojaveevoer is dus het probleem, de veesector an sich is het probleem vanwege de ruimte die nodig is voor het veevoer.

Milieu-nadelen van vee

8. Veganisten wijzen er echter op dat de zwaarste milieubelasting niet zozeer voor rekening komt van de soja die koeien vreten, maar van de methaan die ze uitstoten.

Het zware broeikasgas methaan is één nadeel van het houden van vee. Het immense zoetwater-verbruik, landgebruik voor al dat veevoer (niet alleen soja), de mesthopen, fijnstof, stankoverlast, stikstofdepositie, antibioticagebruik en dierziekten zijn andere milieu-nadelen. 

GMO sojaveevoer

9. Sojabonenmeel heeft daarentegen een zeer hoge CO2-voetafdruk als de soja is geteeld op bouwland dat recent is onttrokken aan savannes of bossen, stelt Young. Binnen de Europese Unie is er veel weerstand tegen genetisch gemodificeerde soja die in Noord-Amerika wordt geproduceerd. De toenemende wereldwijde vraag naar soja, en de importrestricties voor GM-soja in de EU, hebben echter de productie van soja in Latijns Amerika juist gestimuleerd – en dat gebeurt dan op land waarvoor regenwoud wordt gekapt, of waarvoor de savanne wordt ontgonnen, stelt Young.

Dit is een heel vaag stukje. De eerste zin is wederom zeer suggestief en tegengesteld aan de waarheid; 80% van de ontbossing van de Amazone komt immers door de veehouderij. De soja voor sojamelk komt uit Europa en Canada en is biologisch of anderszins gecertificeerd. Zo geeft Alpro aan: “Wij gebruiken geen sojabonen uit Verenigde Staten, Brazilië en Argentinië omdat er geen garantie kan worden gegeven dat deze bonen GMO-vrij zijn.”

Dus ik neem aan dat Young het in deze passage heeft over sojaveevoer dat genetisch gemodificeerd is. Melkvee.nl zou dat moeten verduidelijken.

Herstel van grond

10. “Er wordt ook onterecht aangenomen dat je jaar in, jaar uit voedsel kunt verbouwen op hetzelfde perceel, zonder dat dat land weer wordt teruggebracht naar grasland”, stelt hij. „Die fout hebben boeren in Engeland ook gemaakt. Daardoor is 40% van de landbouwgrond van het Verenigd Koninkrijk nu gedegenereerd.” Op dezelfde manier gingen ook de Romeinen 2000 jaar geleden de mist in in Noord-Afrika, beweert hij. “Daar is de grond nog steeds totaal uitgeput.”

Nogmaals: volgens de Wereldvoedselorganisatie is 80% van de landbouwgrond voor veevoer. Die verhouding zal in het VK niet veel anders liggen. Als 40% van de landbouwgrond in het VK gedegenereerd is zoals Young stelt, is dat dan ook zeer waarschijnlijk voor het grootste deel te wijten aan de Engelse veestapel die veel voer behoeft.

Minder vee = minder landbouwgrond = meer ruimte voor herstel van grond. 

Grote en kleine dieren

11. De onderzoeker wijst ook op een ander aspect van ‘plantaardige melk’ dat hem zorgen baart. „Denk maar eens aan alle grote en kleine dieren die hun habitat verliezen, of die doodgaan als gevolg van de teelt van sojabonen, amandelen en kokosnoten die de grondstof zijn van die plantaardige drinks.”

Young blijft volhouden dat de aarde plat is. Nogmaals: habitatverlies is te wijten aan de veehouderij. Voor de belangrijkste bevindingen verwijs ik graag terug naar punt 2. Als Young zich echt zorgen maakt om grote en kleine dieren die hun habitat verliezen, dan kan hij beter vegan worden. 

Inferieur voedsel

12. Havermelk is hierop misschien een gunstige uitzondering, zegt Young, maar dat is dan weer niet geschikt voor baby’s en kleine kinderen. „Havermelk is qua voedingswaarde inferieur aan koemelk, en de reststroom moet worden gevoerd aan varkens, als je de afvalstroom wilt terugdringen. Daarmee is havermelk vanuit veganistisch perspectief ook geen fraai alternatief.” 

Als je de afvalstroom wilt terugdringen, dan kan je ook gewoon volkoren producten consumeren. Bij de productie van witbrood blijven vezels over. Varkens kunnen dat eten, maar we kunnen deze reststromen ook inzetten als compost; als materiaal voor verpakkingen of andere zaken. Of men kan het gebruiken om energie op te wekken. Het is dus niet alsof varkens de enige optie zijn om voedselreststromen te benutten.

Varkensvlees is bovendien helemaal geen nuttig product. Het is onnodig dierenleed, want we hebben vlees niet nodig. Varkensvlees is zelfs slecht voor de gezondheid. Waarom zou je dit nog in je lichaam willen stoppen? Je kan eerder zeggen dat dierlijke producten qua gezondheidsvoordelen inferieur zijn aan onbewerkt plantaardig voedsel. Onbewerkt plantaardig voedsel is rijk aan vezels, dat werkt gezondheidsbevorderend. Dierlijke producten bevatten 0 vezels.  

Een hoop heisa om niets

13. De onderzoekers hopen dat ze met hun rapport kunnen bijdragen aan een meer feitelijk debat, en een meer evenwichtige discussie.

Vertaling: Richard Young en Mike Wilkinson hopen dankzij hun artikel (een rapport kan je het niet noemen) nog lang geld te kunnen verdienen aan het houden van vee.

Vind je het waardevol dat we met Even Geen Vlees valse informatie over dierlijke producten en de plantaardige leefstijl rechtzetten? Overweeg dan om ons te steunen met een donatie.